سامانه آموزش مجازی چیست

سامانه آموزش مجازی چراغ جادویی است که آینده را به پیش چشم بشر به تصویر کشیده است و می‌تواند او را به تمام آروزهای دیرینه‌اش برساند.

سامانه آموزش مجازی ثمره سال‌ها رویا پردازی بشر برای پایان دادن به معضلات بزرگ آموزش و یادگیری است. بشر امروز خوب می داند که برای فتح قله‌های بلند دانش فردا نیاز به استفاده از تمام پتانسیل و توان خود دارد و ریشه بسیاری از مشکلاتی که امروز با آن درگیر است از عدم توسعه صنعت آموزش و پرورش است. خسارتی که بشر بابت این نقیصه بزرگ می‌پردازد چنان او را زمین‌گیر کرده‌ است که برای حل فهرست بلند ناهنجاری‌ها اجتماعی به پرداخت چند‌باره هزینه‌های تعلیم و تربیت محکوم شده است.

از سویی سال‌ها است که بشر متوجه شده دانش تنها از دانش فزونی می‌گیرد و آنچه که می‌تواند شانس او را در بهره بردن از این موهبت افزایش دهد گسترش آموزش برای همه و در هه جا است. در حقیقت این باور مفهوم ساده‌ای از سامانه آموزش مجازی است که امروز در ملل پیشرفته با جدیت و حمایت ویژه پیگیری می‌شود؛ لیکن ابعاد این آرزوی بزرگ که تاثیراتی شگفت‌انگیز در شکوفایی بشر داشته و دارد درک نخواهد شد مگر با نگاهی به ماجرای رویا پردازانی که توانستند سامانه آموزش مجازی را برپا کنند و به ما یادآور شوند که این سامانه چقدر به ما نزدیک و چقدر دور است.

سامانه آموزش مجازی

اگرچه این سامانه به نظر مفهومی جدید می‌آید، ولی می‌توان ریشه این نوع آموزش را در سال‌های دور و حتی در سال ۱۷۲۰ میلادی جست‌وجو کرد. در آن زمان معلم خوش‌ذوق و باهوشی به نام کالب فیلیپس بود که به آموزش تندنویسی می‌پرداخت و در روزنامه آگهی جدیدی مبتکرانه‌ای را ثبت کرد. او اعلام کرد می‌تواند به فراگیرانی که به این دانش نیازمند هستند به‌طور هفتگی با ارسال چند درس از راه دور آموزش دهد. این یک شروع بود ولی همین مفهوم آموزش از راه دور در آینده به ویژگی بارز سامانه آموزش مجازی تبدیل شد.

این گام خودجوش که از امکانات روز آن دوران برای آموزش از راه دور استفاده می‌کرد در قرن بعد به واسطه وجود طرح‌های جذاب در صنعت پست شکل جذاب‌تری به خود گرفت. طرح‌های پستی همچون پنی پست، این امکان را به معلمان آموزش از راه دور می‌داد که با خرج کردن یک پنی، بسته‌های پستی به وزن تقریبی نیم کیلو را پست کنند. این یک خبر خوب برای کاهش هزینه‌های آموزش از راه دور بود ولی خبر خوبتری نیز در ۱۸۷۴ اعلام شد.

دانشگاه ایلینویز وسلیان تصمیم گرفته بود از آموزش از راه دور حمایت مالی انجام دهد و تنها دو دهه زمان لازم بود که بزرگ‌ترین مدرسه تحصیل در خانهٔ دنیا در پنسیلوانیا افتتاح شود. دنیا متوجه اهمیت این سبک آموزش شده بود و پژوهشگران و دانشمندان زیادی در فکر بودند تا آن را بهینه‌تر کنند. شناخت عمیق جایگاه این نوع آموزش از سمت نخبگان دانش و اساتید فنون هنوز هم به‌وضوح در سامانه آموزش مجازی قابل لمس است.

ماشین‌ها و آموزش

در دهه دوم قرن بیستم سیدنی پرسی استاد روانشناسی شناختی دانشگاه اوهایو ماشین جدیدی به دنیا عرضه کرد که در امر آموزش یک تحول نو به‌شمار می‌رفت. در ابتد پرسی در تلاش برای ساخت یک ماشین خودآزمایی بود بر اساس سوالات چهار گزینه‌ای بود که به مخاطب یک سوال به‌علاوه چهار گزینه را نشان می‌داد.
دستگاه سیدنی پس از ثبت جواب دانش‌آموز سؤال بعدی را برای او به نمایش می‌گذاشت. مبنای فکر پرسی هنوز هم یک روش استاندارد برای آزمون دانشجویان در آمریکا است،‌ لیکن زمانی‌که او تصمیم گرفت در صورت جواب غلط، دانش آموز، سؤال بعدی را به او نشان ندهد، این دستگاه به نخستین ماشین آموزش تبدیل شد. افزودن یک بازخورد ساده در روند یادگیری نتایج بسیار موثری در رشد یادگیری دانش‌آموزان داشت و در آینده استفاده از ماشین‌ها و دستگا‌ه‌ها برای کنترل روند آموزش به جز لاینفک سامانه آموزش مجازی تبدیل شد.

در پایان دهه ۱۹۲۰ میلادی مدیر دبیرستانی در ادمونتون توانست یک مجموعه از ابزار آموزش ارائه دهد که هدف آنها بهبود فرآیندهای آموزشی به‌واسطه حل مشکلات توسط خود دانش‌آموزان بود و از این طریق مدرسان نیاز به فعالیت درگیرانه اضافی با فراگیران نداشتند. اینگونه بود که فناوری به رشد خود‌آموزی و افزایش کیفیت آموزش از راه دور کمک کرد و البته در میانه قرن بیستم مزد کار خود را گرفت، چرا که دانش تنها از دانش فرونی می‌گیرد.

مردی به نام ونوار بوش سیستمی ابداع کرد که به تحولی عظیم منجر شد. هدف این سیستم کمک به افزایش حافظه افراد بود و بنابراین به نام میمکس معروف شد. میمکس سعی داشت اطلاعات را به‌صورت مکانیزه خلاصه کند. در صورتی‌که شما مفهوم بغرنجی را در یک متن مشاهده می‌کردید، می‌توانستید در آرشیو به معنای آن دست پیدا کند. اگرچه این سیستم با کمک بانک میکروفیلم کار می‌کرد؛ ولی ایده مؤثری برای نزدیک شدن بشر به مفهوم ابرپیوند بود که امروزه در دنیای وب هر روز آن را تجربه می‌کنیم. بدین صورت دنیای فناوری به‌زودی با گسترش وب یا سامانه پرونده‌های ابرمتنی هدیه‌ای با ارزشی از تلاش برای یادگیری برای همه دریافت می‌کرد. از سویی گسترش وب بستر اصلی اجرای سامانه آموزش مجازی است که هنوز نیز در حال گسترش و پیشرفت است.

تلویزیون دانشگاه عصر جدید

با شروع دهه پنجاه عصر طلایی تلویزیون نیز آغاز شده بود و این دانشگاه هوستون بود که نخستین کلاس‌های تلویزیونی دانشکده را اجرا کرد. تلویزیون در همان دوران به محلی برای آموزش تبدیل شده بود و حتی کسانی که در طول روز مشغول به کار بودند این فرصت را داشتند از برنامه آموزشی شبانه استفاده کنند. این آغاز موج جدیدی برای پیوند تصاویر متحرک با آموزش از راه دور بود. بسیاری از آموزشگاه‌ها با همکاری مدرسین خبره به مشارکت با ایستگا‌ه‌های تلویزیونی شروع به تولید برنامه‌های آموزشی متنوع کردند. اتفاق مهم خلق یک زنجیره اقتصادی قدرتمند بود که فرصتی برابر برای آموزش با کیفیت بالا برای همه ایجاد می‌کرد. این چرخه اقتصادی قدرتمند هنوز نیز باعث توجه و مشارکت سرمایه‌گذاران دنیا فناوری در توسعه سامانه‌های مجازی آموزش مدرن است.

رایانه‌ها نویدبخش خلق سامانه مجازی آموزش

سامانه‌های مجازی آموزش در طول سال‌ها بعد با توسعه فناوری رایانه فرصت بهتری برای ظهور و بروز به صورت شمایل امروزی خود پیدا کردند و از این جهت می‌توان به ارائه نخستین رایانه آموزشی در کالج اورنج کالیفرنیا اشاره کرد.

هر چند دهه ۱۹۶۰ برای بسیاری هنوز زمان غیر‌قابل‌باوری برای درک پیوند با سامانه آموزش مجازی است که امروز می‌شناسیم هست؛ ولی در همان سال‌ها برایان آلدیس نویسنده شهیر داستان‌های علمی و تخیلی در داستانی به یادگیری از طریق موبایل اشاره کرده بود و این نشان می‌داد که فناوری و آموزش دیگر چنان به یکدیگر پیوند خورده‌اند که در نظر نخبگان جامعه نمی‌توانند از هم جدا باشند.

نیم‌نگاهی به پلاتو سیستم رایانه‌ای که برای تدریس خودکار ساخته شده بود نشان می‌دهد که سیستم آموزش مبتنی بر فناوری از چه ابزار و توانایی گوناگون می‌تواند استفاده کند. این سیستم متعلق به دهه ۱۹۷۰ با تشکیل انجمن‌ها،‌ آزمایش آنلاین، اتاق گفت‌و‌گو، اشتراک‌گذاری صفحات از راه دور و حتی بازی‌های ویدئویی چندنفره دنیایی نو را برای تجربه و آموزش شکل داد. این در حالی است که امروزه سامانه آموزش مجازی به‌راحتی و با کیفیت چند برابری از این ابزارها برای آموزش بهره می‌برد.

در سیستم پلاتو می‌توان تحقق رویایی دیگری از سامانه ال ام اس را به عینه دید. این سیستم در عین آموزش به هزاران دانش‌آموز به‌طور همزمان این فرصت را به هر دانش‌آموز می‌داد که به‌طور مستقل از مطالب خود استفاده کند. نکته جالب ماجرا سیستم حمایتی آموزش پلاتو بود که مدرسان می‌توانستند با هر دانش‌آموز تعامل داشته باشد، درعین اینکه پاسخ دانش‌آموزان به‌عنوان سوابق و برای تحلیل آماری از وضعیت رشد و شکوفایی فراگیر نیز به‌طور خودکار ثبت و ضبط می‌شد.

اینترنت و باغ آفرینش علم

آغاز جهش بزرگ دورانی بود که از تولد نزدیک سامانه آموزش مجازی با کیفیت امروزی خبر می‌داد و این اتفاقی بود که از پروژه‌ای در دانشگاه آتاباسکا رقم خورد. زمانی که پروژه آموزشی تیلدن توانست کلید توانایی ذخیره داده‌ها را در ساختار درختی فایل‌ها به ما هدیه کند، باعث شد بشر بتواند در باغ بزرگی به نام اینترنت را باز کند.

اینترنت از همین روش برای ذخیره‌سازی دانش و علم استفاده کرد و به گسترش روزافزون خود در جمع آوری داده‌ها ادامه داده و می‌دهد. آغاز دهه ۱۹۸۰ شروع راه‌اندازی برنامه یادگیری آنلاین بود و در سال‌های پایانی همین دهه هرکسی یک خط تلفن و یک رایانه داشت می‌توانست از انواع سامانه آموزش مجازی استفاده کند.

در طی چند دهه سامانه آموزش مجازی با قدرتی شگرف به‌عنوان راهکاری نوین به دنیای آموزش معرفی شد تا جایی‌که غول‌های فناوری همچون گوگل نیز تصمیم گرفتند وارد این عرصه شوند و از همین رو گوگل کلاس روم در سال ۲۰۱۴ متولد شد.

نفوذ سامانه آموزش مجازی در سال ۲۰۱۶ شرایطی را رقم زد که برای هر ۵ دانش‌آموز آمریکایی حداقل یک رایانه فراهم بود و هزینه تولید محتوای دیجیتال سالیانه رقمی فراتر از ۳ میلیارد دلار را تجربه می‌کرد.

افزایش سرعت اینترنت و منابع آموزشی آنلاین که از معیار‌های مهم سامانه آموزش مجازی است به یکی از سیاست‌های مهم دولت فدرال آمریکا تبدیل شده است تاجایی‌ که از ۴ سال پیش آزمون‌های استاندارد در مقاطع ابتدایی و دبیرستان از طریق فناوری آنلاین انجام شده و این آغاز خداحافظی با استفاده سنتی از قلم و کاغذ در مدارس بود. امروزه فناوری‌های پیشرفته با کمک سامانه آموزش مجازی بازاری بیش از ۸ میلیارد دلار را در امریکا تجربه می‌کند.

سامانه آموزشی مجازی امکان فوق‌العاده و بی‌انتهایی را برای متناسب‌سازی آموزشی بر اساس نقاط مثبت و ضعف علمی فراگیر ایجاد می‌کند. این سامانه در سطوح بالا می‌تواند با علایق و انگیزه‌ها،‌ ترجیحات شخصی و سرعت مناسب یادگیری فراگیر همراه شود و بازدهی فوق‌العاده‌ای را به نمایش بگذارد. نگاهی به مزایای سامانه آموزش مجازی ما را با عمق توانایی‌ها شگفت آن در شکوفایی زندگی و کسب‌وکارها روبرو می‌کند. این همه انعطاف‌پذیری و روی خوش نشان دادن به فناوری‌های مختلف نشان می‌دهد که سامانه آموزشی مجازی راه روشن و هموار آموزش با کیفیت برای همه در آینده است.